Het Theyyam Festival is een aparte beleving zelfs voor een exotisch fascinerend land als India. December is de maand van de goden van Malabar en ze blijven rondhangen bij de dorpelingen tot het begin van de lente.
In lange dansen met vol ornaat, bewegen deze oranje wezens en zingen profetieën. Ze veroordelen verkeerde beslissingen van de heersers van de wereld. Dit is Theyyam – een traditie die misschien wel gedoemd is om te verdwijnen.
De traditie zelf is eeuwenoud. Er zijn nog gelijkaardige festivals in India, maar het is eigen aan Malabar, een bosrijk gebied, dat de reïncarnatie rite er een belangrijke traditie is.
In de ceremonie dansen de menselijke orakels in extravagante kostuums met een dominerende rode of oranjekleur, en veel versieringen zoals edelstenen, veders en folkloristische kitsch. De “chenda” is de totaliteit van het kostuum en aanhangsels die soms buitensporige vormen kan aannemen, soms zijn ze 4 meter hoog en wegen ze een veertigtal kilo wanneer ze geplaatst worden op de schouders van de feestvierder.
Na de gebeden van de heilige mannen en kleinere rituelen, komen de performers naar de menigte toe met als escorte een stel drummers die de “Thottam” inzetten een heilig lied en dans die de speler transformeert van een man tot het lichaam van een heilige entiteit.
Studies wijzen uit dat het hier om een soort van zelfhypnose gaat, de speler verliest alle angst, zijn stem veranderd en hij voelt zich een god. Ze denken te fungeren als een soort van medium en zijn in een trance. Ze zijn niet meer menselijk, maar goddelijk. Wanneer de Chenda afgezet wordt stopt abrupt deze metamorfose.
Tienduizenden mensen komen kijken naar dit festival en proberen om heilige zegens te krijgen. Er zijn ook reizende groepen van Theyyam spelers die de traditie doorgeven van vader op zoon sinds eeuwen. Zij trekken van december tot februari van dorp tot dorp.
Vreemd is het feit dat dit festival de strenge kaste hiërarchie van India, volledig op zijn kop zet. Alleen de laagste kasten kunnen voor “God” spelen. De kaste van de geestelijken is zelfs uitgesloten. Die dag luisteren de priesters en de rijkeren naar de wijze woorden van de goden die worden uitgesproken door de allerlaagste sociale klassen van India.
Het is een symbolische herinnering voor de bestuurders, machthebbers en politici dat ze moeten regeren met wijsheid en rechtvaardigheid.
Deze sociale inversie is niet uniek, in onze streken doet carnaval er heel sterk aan denken, zoals ook in de Verenigde Staten Halloween. In Theyyam wordt de ongelijkheid door geboorte echter die dagen rechtgetrokken, een soort van sociale correctie. In de feestelijkheden wordt de god Shiva zelfs een bedelaar. De bedelaar wordt vernederd door de priesters, als Shiva beveelt dat alle mensen gelijk zijn en respect verdienen.
Vraag is of er in een sterk moderniserend India nog lang plaats zal zijn voor dergelijke tradities. Men heeft dan ook aan de UNESCO verzocht het te erkennen als wereld erfgoed; Tot nog toe werden de gebeden van de oranje goden echter nog niet erkent.
